Proqramların və layihələrin icrası üçün 3 parametr əsasdır: zaman, keyfiyyət, büdcə. Zaman bəllidir - 2040, keyfiyyət isə yaradılmış dəyər olaraq ciddi texniki, ekoloji və s. qiymətləndirmələr tələb edir. Buna görə də, Baş Planın yalnız büdcə tərəfinə ümumi baxış edək.
“Bunu iqtisadçı ekspert Eldəniz Əmirov Bakının Baş Planının maliyyə hissəsini müzakirə edərkən deyib. O bildirib ki, 225 səhifəlik Baş Planın yazılı izahının cəmi 64 səhifəsi icra proseslərinə dair effektiv tərəfi əhatə edir:
“Burada da ən “qorxulu” səhifə 207, 208 və 209-ci səhifələrdir. Çünki, burada planın icrası üçün lazım olan maliyyə vəsaitlərinin strukturu və ümumi 93 milyard 571 milyon manat vəsaitin lazım olduğu göstərilib. Bu, hər il üçün ortalama 5 milyard 848 milyon manat deməkdir. Müqayisə üçün deyim ki, işğaldan azad edilmiş ərazilər (İAEƏ) üçün bu il dövlət büdcəsində cəmi 3,9 milyard nəzərdə tutulur. Yəni bu plana görə təkcə Bakı üçün hər il nəzərdə tutulan vəsait bütün İAEƏ-də olan iki iqtisadi rayonun yenidən qurulması və bərpası üçün xərclənən vəsaitdən illik 2 milyard manat çoxdur”.
Ekspert deyir ki, nəzərdə tutulan işlər üçün əslində daha çox vəsait lazım olacaq: “Çünki Planın özündə belə bir cümlə var: “İnşa olunacaq hər hansı obyektin vahidinin dəyəri Bakı Dövlət Layihə İnstitutu tərəfindən aparılmış təhlillərə əsaslanır və bu dəyərlər Bakı şəhəri üzrə 2020-ci ilin cari orta qiymətlərini əks etdirir”. İndi təsəvvür edək ki, 2040-cı ilə qədər 93,6 milyard manatlıq dəyər 20 illik ardıcıl infilyasiyanın təsiri ilə hansı səviyyəyə yüksələcək. Unutmaq olmaz ki, Respublika təkcə Bakıdan ibarət deyil”.
Digər məsələnin özəl sektorla bağlı olduğunu deyən E. Əmirov planın maliyyə təminatında özəl sektorun xüsusi çəkisinə diqqət çəkib: “Burada “bərpa olunan enerji təsərrüfatları” üçün 2 milyard manat və “Ərazi inkişafı” üçün isə xərcin 65%-i olmaqla 31 milyard manat özəl sektorun öhdəsinə düşəcək. Bu isə o deməkdir ki, xərclənəcək hər 100 manatın 35 manat 32 qəpiyi özəl sektorun payına düşür.
Təbii ki, bu zaman özəl sektor bu vəsaiti cibindən çıxarıb, dövlətə vermir. Bu, sadəcə biznes fəaliyyəti çərçivəsində, eləcə də, infrastrukturların yaradılması və s. proseslər zamanı xərclənəcək vəsaitdir. Buna görə, “Ərazi inkişafı” üzrə xərclərin 65%-i özəl sektorun payı kimi göstərilib. Odur ki, narahatedici məqam bu 65%-lik payda deyil. Narahatedici məqam odur ki, yerdə qalan 35%-lik xərclərin bir manatı belə heç bir halda hansısa qurumlar tərəfindən dolayı metodlarla sahibkarların çiyinlərinə yüklənməməlidir. Bu, özəl sektorda ciddi fəsadlar yarada bilər. Buna görə də, 16 il davamlı ciddi nəzarət mexanizmi yaradılmalıdır”.
“Nəzarət demişkən, 225 səhifəlik bu sənəddə Planın icrasınn monitorinqinə yarım səhifədən də az yer ayrılıb. Orada da, mexanizm olaraq deyil, sadəcə ümumi cümlələr verilib. Halbuki, bütün böyük proqram və layihələrin uğurunu şərtləndirən əsas mərhələsi onun monitorinq hissəsidir. Odur ki, monitorinq mexanizminə dair ayrıca müfəssəl sənədin hazırlanmasına da ehtiyac vardır”, - deyə ekspert əlavə edib.
.jpeg)
