13:21 – Prezidentdən göstəriş: geniş islahat paketi hazırlanır
11:04 – İlham Əliyev Leonid Slutski ilə görüşüb
14:08 – Prezident SABAH proqramı ilə bağlı sərəncam imzaladı
12:25 – İlham Əliyev Şimali Makedoniya Prezidenti ilə görüşüb

Putin KTMT-nı “savaş bataqlığı”na çəkir: “Rus NATO-su” parçalanma təhlükəsi ilə üzləşib

08.06.2022, 15:30,
Dünya

Rusiya sanksiyaların artan real təsiri altında zəiflədikcə, Kreml “hərbi-siyasi labirint”də hansı istiqamətə yönəlsə, yalnız “fəlakətin qapısı”nı döymək məcburiyyətində qalıb... “Rus NATO-su”nun Ukrayna savaşına bulaşdırılması, Rusiya ucbatından sanksiyalara məruz qalmaq istəməyən bəzi KTMT-ya üzv dövlətlərin strateji maraqlarına cavab vermir...

Ukrayna savaşı Rusiya üçün “hərbi-siyasi labirintə” çevrilib. Kreml hər tərəfdən ardıcıl zərbələr almaqda davam edir. Savaş uzandıqca Rusiyanın düşdüyü “bataqlıq” daha da dərinləşir. Və Kremli Rusiyanı batmaqdan xilas etmək üçün ən xirda imkandan belə, yararlanmağa çalışır.

Ancaq bu, o qədər də asan məsələ deyil. Çünki, Rusiyanın onilliklər boyu yürütdüyü aqressiv xarici siyasət kursu Kremlin ətrafını boşaldıb. Hazırda Rusiya ilə strateji tərəfdaşlıq həvəsində olan dövlətlərin sırası olduqca məhduddur. Üstəlik, Kremldən uzaqlaşmağa çalışan və ya bunun üçün uyğun məqam gözləyən MDB dövlətləri də olmamış deyil.
Halbuki, hazırda Rusiya hərbi-strateji müttəfiqlərə ehtiyac duyur. Kreml Ukrayna savaşının gələcək beynəlxalq hüquqi məsuliyyətini təkbaşına çəkmək istəmir. Ona görə də, Rusiya siyasi dairələri müxtəlif bəhanələrlə ən azından Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatını (KTMT) Ukrayna savaşının beynəlxalq məsuliyyətinə bulaşdırmağa çalışırlar. Və bu məqsədlə müxtəlif arqumentlər uydurmağa başlayıblar.

Rusiya Dövlət Duması Müdafiə Komitəsinin sədri Andrey Kartapolov KTMT-nın “sülhməramlı qüvvələr”inə Ukrayna ərazilərində ehtiyac yarana biləcəyini söyləyib. Onun fikrincə, bəzi NATO ölkələrinin Ukraynaya sülhməramlı qüvvələr adı altında qoşun yeritməsinin qarşısını almaq üçün KTMT-nın bu məsələdə Rusiyaya dəstək verməsi vacibdir. Yəni, Ukrayna savaşında hərbi resursları tükənmək üzrə olan Rusiya KTMT ölkələrini də bu müharubəyə çəkməklə, dəyişməyə başlayan qüvvələr nisbətində öz üstünlüyünü qorumağa çalışır.

Onu da qeyd edək ki, hələlik Kreml bu məsələ ilə bağlı KTMT ölkələrinin prinsipial razılığını ala bilməyib. Hər halda, bu hərbi-siyasi alyansa üzv olan dövlətlərin heç də hamısı Rusiya ilə eyni “savaş bataqlığı”nda batmağa qətiyyən həvəsli deyillər. Bu baxımdan, Kreml bu mövzu ilə bağlı açıqlama verərkən, hələlik ehtiyatlı davranmağa üstünlük verir.

Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov da Donbasdakı vəziyyətdən danışarkən, KTMT “sülhməramlılar”ının bölgəyə göndərilmə ehtimalına münasibət göstərməyə həvəsli olmayıb. O, sadəcə, "Mənim bu barədə heç bir məlumatım yoxdur" deməklə, cavab verməkdən yayınıb. Və bu, Kremlin hələlik KTMT ilə bağlı hədəflərindən uzaq olduğunu göstərir.

Təbii ki, bu, o qədər də təəccüblü deyil. Belə ki, Rusiyaya savaş müttəfiqləri lazım olsa da, KTMT ölkələri üçün eyni şeyi söyləmək mümkün deyil. Hazırda KTMT ölkələri də daxil olmaqla, heç bir ölkə Rusiya ucbatından ABŞ və Qərbin hədəfinə çevrilmək istəmir. Hətta Rusiyanın yeganə etibarlı müttəfiqi olan Belarusun prezidenti Aleksandr Lukaşenko belə, Ukrayna savaşı və Rusiya ilə hərbi tərəfdaşlıq məsələlərinə münasibətdə son vaxtlar daha təmkinli mövqe tutmağa başlayıb.

Şübhəsiz ki, son vaxtlar Rusiyanın zəifləyib, nüfuzdan düşməsinin də bu situasiyaya böyük təsiri var. Hər halda, Rusiya o qədər zəifləyib ki, indi Kremlə qətiyyən əhəmiyyət vermirlər. Rusiya xarici işlər naziri Sergey Lavrovun Serbiyaya rəsmi səfərinin bloklanması Kremlin düşdüyü vəziyyəti təsəvvür etməyə imkan verir. Çünki, Ukrayna savaşına qədər Bolqarıstan, Qaradağ və Şimali Makediniya kimi dövlətlərin Rusiya xarici işlər nazirinin təyyarəsinə öz hava məkanlarını qapatmağa cəsarət edəcəklərinə inanmaq mümkün olmazdı.

İndisə, bütün bunlar inkaredilməz reallıqdır. Rusiyanın isə bu reallıqdan qaçmaq şansları demək olar ki, mövcud deyil. Kreml istəsə də, istəməsə də Rusiyanın üzləşdiyi bu durumla barışması qaçılmaz xarakter daşıyır. Halbuki, bu, hələ başlanğıcdır. Ukrayna savaşı uzandıqca, Rusiya sanksiyaların artan real təsiri altında zəiflədikcə, Kreml “hərbi-siyasi labirint”də hansı istiqamətə yönəlsə, yalnız “fəlakətin qapısı”nı döyməli olacaq.

Onu da qeyd etmək lazımdır ki, hətta Rusiya istəsə belə, KTMT-nın “sülhməramlı qüvvələri”ni Ukrayna ərazisində yerləşdirə bilməz. Çünki, beynəlxalq hüquq normaları buna imkan vermir. KTMT-nın “sülhməramlı qüvvələri”ni Ukrayna ərazisində yerləşdirməkdən əvvəl BMT-də onun statusu təsdiqlənməlidir.

Halbuki, KTMT hərbi qüvvələrinə “sülhməramlı” statusunun verilməsinə imkan tanımazlar. Üstəlik, KTMT “sülhməramlı qüvvələri”nin Ukrayna ərazisində yerləşdirilməsi üçün rəsmi Kiyevin də siyasi razılığı lazımdır. Əks halda, KTMT-ya üzv olan ölkələr də Ukraynada Rusiya kimi, işğalçı dövlətlər durumuna düşə bilərlər.

Ancaq Belarus və Ermənistandan başqa, digər KTMT üzvləri Rusiya ucbatından dünyada işğalçı dövlətlər sırasına daxil olmağa qətiyyən həvəs göstərməzlər. Belarusun dünya iqtisadi-ticari məkanda maraqları o qədər də həlledici deyil. Lukaşenko hakimiyyəti hazırda Kremlə sığınmış vəziyyətdədir. Ermənistanın isə Qərblə yalnız siyasi əlaqələri mövcuddur. Rəsmi İrəvanın ixrac potensialı ümumiyyətlə, yoxdur.

KTMT-ya üzv olan Orta Asiya ölkələri, xüsusilə də, Qazaxıstan haqqında eyni fikirləri söyləmək mümkün deyil. Qazaxıstan dünya bazarlarına böyük həcmdə xam neft və neft məhsulları çıxarır. Eyni zamanda, Qazaxıstanın dünya taxıl bazarında da önəmli payı var. Üstəlik, Qazaxıstan iqtisadiyyatında xarici kapitalın sərmayə payı 70 faizə yaxındır. Bu baxımdan, rəsmi Astana üçün Qərblə siyasi-iqtisadi tərəfdaşlıq olduqca böyük əhəmiyyət daşıyır.

Bütün bunlar onu göstərir ki, “Rus NATO-su”nun Ukrayna savaşına bulaşdırılması KTMT-ya üzv dövlətlərin heç də hamısının strateji maraqlarına cavab vermir. İndiki halda, Rusiyanın for-postları olan Ermənistan və Belarus müəyyən şərtlər daxilində Ukraynaya “sülhməramlı kontingent” göndərməyə razılıq verə bilər. Rusiyanın sanksiyalardan yayınmasına “nəfəslik” açmaqdan imtina edən Qazaxıstan və Qırğızıstanın isə bununla razılaşacaqları qətiyyən inandırıcı görünmür.

Rusiyanın təzyiq göstərəcəyi təqdirdəsə, Qazaxıstan və Qırğızıstanın KTMT-nı tərk etmə ehtimalı kifayət qədər realdır. Yəni, “Rus NATO-su” hazırda parçalanma təhlükəsi ilə üzləşmiş kimi görünür. Və bu mövzunun KTMT XİN rəhbərləri Şurasının İrəvanda keçiriləcək toplantısında müzakirə ediləcəyi qətiyyən şübhə doğurmur.

Mənbə: Musavat.com