Ermənistan tərəfindən əvvəllər işğal olunmuş ərazilərin Azərbaycana qaytarılması iki ölkə arasında dövlət sərhədinin konfiqurasiyasını müəyyənləşdirmək, eləcə də uzun və çətin danışıqlara başlamaq üçün yalnız ilk addımdır. Hazırda baş verənləri dövlət sərhədinin demarkasiyası və delimitasiyası prosesi adlandırmaq çətindir. Bu, bir ildən çox çəkəcək prosesdir.
Bu sözləri Axar.az-a açıqlamasında rusiyalı tarixçi, hərbi ekspert Oleq Kuznetsov bildirib.
Onun sözlərinə görə, sərhəd xəttində danışıqlar və sərhəddə ikitərəfli razılaşma yalnız Azərbaycanla Ermənistan arasındakı bütün hərbi-siyasi ziddiyyətlərin tam həllindən, diplomatik münasibətlər qurulduqdan və sülh müqaviləsindən sonra imzalana bilər. O vaxta qədər sərhəd xətti qarşılıqlı tanınmış sayılmayacaq:
“Hazırda həqiqətlə üzləşsək, Azərbaycan ilə Ermənistan arasındakı şərti sərhədin şərti xətti boyunca Azərbaycan sərhəd zastavalarının, eləcə də rus sülhməramlılarının müşahidə məntəqələrinin yerləşdirilməsi üçün xətt müəyyənləşdirilir. Bu prosesdə erməni tərəfinin rəyi həlledici deyil və ümumiyyətlə nəzərə alınmır. Erməni tərəfi yaşayış məntəqəsi və ya onun bir hissəsi Azərbaycanın nəzarəti altına keçən kimi dünya ictimaiyyətinə müraciət etməyə çalışır, lakin nəticəsi yoxdur. Alçaqlığa dözmək məğlub olanların payıdır”.
Mütəxəssis vurğulayıb ki, Azərbaycan sərhədçiləri və rus sülhməramlıları və ya sərhəd gözətçiləri postları tərəfindən tutulacaq yerdəki xəttin konfiqurasiyası bölgədəki hərbi-siyasi vəziyyətdən asılı olaraq bir daha dəyişəcək:
“Bu, həm Azərbaycanın xarici ətrafına, həm də onun rus sülhməramlıları tərəfindən idarə olunan daxili hissəsinə aiddir. Bildiyiniz kimi, onlar (sülhməramlılar — red.) Qarabağda yerləşdiyi ərazini deyil, erməni əhalisini qoruyur və erməni əhalisi bu və ya digər yaşayış məntəqəsini tərk edən kimi (indi Hadrut yaxınlığında olduğu kimi) ora Azərbaycan hərbçilərinin nəzarətinə keçəcək. Bu şəhərciyin yaxınlığında yerləşən üç kimsəsiz kəndin statusu və mülkiyyəti indi rus sülhməramlıları ilə Azərbaycanın silahlı qüvvələri arasında bir maneədir. Rus sülhməramlılar bu kəndləri ermənilərin potensial məskunlaşması üçün qorumaq cəhdlərindən əl çəkmir, onlar (ermənilər — red.) isə açıq şəkildə oraya gedib yerləşmək niyyətində deyil. Bu da öz növbəsində rus sülhməramlılarının ərazidəki mövcudluğunu böyük bir məntiqi və praktik sual altına qoyur”.
Kuznetsov əlavə edib ki, Azərbaycan və Ermənistanın dövlət sərhədinin tərifi barədə yalnız Azərbaycan daxilindəki bütün maneələr və bölmə xətləri aradan qaldırıldıqdan sonra danışmaq mümkün olacaq. Bunun üçün isə rəsmi Bakının yurisdiksiyası ölkənin bütün ərazisi üzərində qurulmalıdır ki, bu da bütün xarici hərbçiləri (erməni, rus, türk) öz ərazisindən çıxarmağı nəzərdə tutur:
“Bunsuz davamlı sülhdən deyil, ancaq zəif bir barışıqdan danışmaq olar. Ona görə də bu gün Azərbaycan-Ermənistan dövlət sərhədinin qurulmasından danışanlar hamısı açıq şəkildə arabanı atın önünə qoyur. Sülh imzalanmayıb, müharibə bitməyib və bu səbəbdən sərhədlərin möhkəm olacağını düşünmək lazım deyil”.
.jpeg)
